25 Kasım 2016 Cuma

Pozitif Psikoloji


İnsanlara mutlu olmayı öğretebilir misiniz? Para mutluluk getirir mi? Neden kimileri diğerlerine göre daima mutlu görünür? İnsanlık haline ilişkin bu yaygın sorunlar, yakın geçmişe kadar psikologlar tarafından göz ardı edilmiştir.

Pozitif psikoloji bireylerde ve gruplarda olumlu duygulara, erdemli davranışlara ve optimum performansa neden olan elementleri ve süreçleri araştırır. Esasen az sayıda "kendilik psikoluğu" sağlıkla, uyumla ve doruk performansla daima igilenmiş olsa da, mutluluk üzerine çalışma yapmak önemsiz, hatta abes bulunmuştur. Bu muhtemelen hâlâ geçerli bir görüştür: Her 100 ciddi psikoloji kitabı ve makalesinden 99'u depresyonla ilgiliyken yalnızca biri mutluluğu konu alır. Öte yandan, mutluluğun mutsuzluğun karşıtı olmadığını da 50 yıldır biliyoruz. Hatta bunlar neredeyse birbirleriyle ilişkisiz kavramlardır. 
Mutluluk psikoloisi üzerine ilk kitaplar 1980'lerde görülmeye başlandı. Ardından bu konuda uzman birkaç akademik dergi ortaya çıktı. Pozitif psikoloji hareketinin adamakıllı bir burs desteğiyle canlanması içinse, yeni milenyumu beklemek gerekti. Bundan sonra pozitif psikoloji bir çok ünlü psikoloğun araştırma odağını oluşturdu; bugünse, mutluluk üzerine çalışmalardan daha geniş bir alanı kaplamaktadır.

Temel konular Mutluluk psikoloji filozoflar, teologlar ve siyasetçilerin yıllardır peşinden koştuğu bazı temel soruları yanıtlamaya çalışır. İlk soru dizisi mutluluğun tanımı ve ölçütleriyle ilgilidir; ikincisi neden bazı grupların böylesine mutlu ya da mutsuz olduğu; üçüncüsü ise, mutluluğu artırmak için kişinin ne yapması (ya da yapmaması) gerektiğidir.
Bilim tanımlarla başlar. O halde, mutluluk nedir? Kimi zaman iyi olmakla, halinden memnun olmakla, huzur ve tatmin duygusuyla tanımlanır ya da yaşamdan memnun olmakla ya da bir o kadar psikolojik sıkıntı bulunmamasıyla ilgili görülür. Haz, keyif ve neşe bağlamında da tanımlanmaya çalışılmıştır. Akış halinde olmak mutlu olmak demektir. 
Araştırmacılar tarafından kullanılan terim, genellikle "öznel iyilik hali"dir. Bireylerin kendi yaşamları  ve genel tatminleri hakkında nasıl genel ve kişisel bir değerlendirme yaptıklarını ifade eder. Yani, kendi iyilik halini değerlendiren bireyin kendidir; ne koçları, danışmanları ya da günah çıkarttığı papazlar, ne de öğretmenleri, terapistleri ve kuramcılarıdır.
Bu kişisel değerlendirmeler iki alana ayrılabilir: işte ve evde memnun olmak; kendinden ve başkalarından memnun olmak. Kişi bu alanlardan birinde daha memnun, diğerinde daha memnuniyetsiz hissedebilir; ancak yine de bunlar birbirlerine sıkı sıkıya bağlılık gösterme eğilimindedir. Şansın iyi gitmesi ya da çok ciddi bir kaza geçirmek gibi özel durumlara göre dalgalanmalar olabilir ve olur da zaten; ancak görece kısa bir süre sonra, kişinin karakteristik düzeyine geri döner.

Mutluluğu ölçmek Çoğu mutluluk ölçümü standardize anketler ya da görüşme listeleriyle yapılır. Bilgilendirilmiş gözlemciler, yani kişiyi iyi tanıyan ve sürekli gören kişiler tarafından da yapılabilir. Bir de, kişilerin kendilerini bir gün, hafta ya da ay içinde kaç kez ne kadar mutlu hissettiklerini bildirdiği ve bu derecelendirmelerin toplanıp değerlendirildiği deneyim örneklemi yöntemi vardır. Bir başka ölçümde de, kişinin belleğine bavurulup, geçmiş hakkında kendini ağırlıklı olarak mutlu mu yoksa mutsuz mu hissttiğine bakılır. Sonuncu olarak, beynin tarhanasından tükürükte kortzol düzeylerine kadar her şeyi inceleyen ve henüz oturmamış ama gelişmekte olan fiziksel ölçümler vardır. Mutluluğu güvenilir ve geçerli olacak şekilde ölçmek çok da zor değildir.

Mutluluk bir işe yarar mı? Elbette! Araştırma kanıtlarına göre, bağışıklık sistemleri de güçlü olduğundan, mutlu kişiler mutsuzlardan daha sağlıklı ve daha uzun bir hayat sürerler. İşlerinde daha başarılı olma ve daha iyi sosyal ilişki kurma eğilimi gösterirler. Diğerlerinden daha çekicidirler. Mutsuz kişilere göre kendileriyle daha barışıktırlar ve her türden aksilikle daha iyi baş ediyor görünmektedirler. Mutlu kişiler daha yerinde kararlar verir ve daha yaratıcı olma eğilimi taşırlar. Mutsuz kişilerse, tehlike ya da başarısızlık işaretlerine karşı tetikte bekleyerek zamanlarını ve enerjilerini boşa harcıyor görünürler. Bu da onları tüketir.
Kendini iyi hissetme halinin kalıtsal olduğuna dair kanıtlar vardır. İkiz çalışmalarında, kişilerin depresyona eğilim ve yatkınlıkta olduğu gibi, mutluluğa eğilim ve yatkınlığı da kalıtsal olarak devraldıkları gösterilmiştir. Ancak, özellikle yaşamın ilk dönemlerindeki aile ve ev ortamı gibi çevre etmenlerinin de mutlaka rolü vardır. Ayrıca, insanların, kendilerini aşırı mutlu ya da mutsuz edecek olaylar yaşasalar da, hızla başladıkları noktaya dönme eğiliminde olduğunu bilmekteyiz.
Bazı toplumların ve bireylerin, tek kelimeyle diğerlerinden daha mutlu olduğuna dair kanıtlar da vardır. Örneğin, Latin halkları Pasifik Kıyıları halkından daha mutlu görünmektedir. Topyekûn ulusal mutluluk iki şeyle ilgili görünmektedir: insanların içinde yaşadıkları toplumun refah, denge ve demokratik niteliği; olumlu duyguları yaşayıp olumsuzlardan kaçınma arzusunu yöneten toplumsal norm ve gelenekler. Kanıtlara göre, şiddetli yoksulluk insanları kesinkes mutsuz kılarken , büyük bir zenginlik insanın kendini iyi hissetmesinde pek az katkıda bulunur. Çalışmalar, kişilerin maddecileştikçe daha mutsuz olduklarını da göstermiştir. En mutlu kişilerin tümü de iyi dostlara sahip görünmektedir.

Mutlu olmayı öğrenmek İnsanların daha mutlu olmak için yapabilecekleri basit birçok şey vardır. İlki, başarıyı mutlulukla karıştırmamaktır. İkincisi, kendi hayatının ve programının kontrolünü ele almaktır. Mutlu davranışlar sergilemeniz, başkalarının da size farklı yaklaşmasını sağlar ve kendinizi gerçekten de mutlu hissedersiniz. Yetenek ve tutkuları geliştirecek işler ve boş zaman etkinlikleri yaratmak çok da yararlı olur. Düzenli egzersiz yapmak, düzenli uyumak ve sağlıklı yemek insana kendini iyi hissettirir. İlişkilere zaman ayırmak ve özen göstermek mutluluk açısından önemlidir. Başkalarını onaylamak, yardım etmek ve yaşadığına şükretmek de, en iyi ifadeyle inanç sahibi olmak şeklinde tanımlanabilecek bir amacı ve umudu olmak kadar mutluluğu artıracaktır.
Pozitif psikoloji, odak noktasını, kişisel zayıflıkları araştırıp onları düzeltmek ya da değiştirmekten, güçlü yanların ve meziyetlerin incelenmesine kaydırmaktadır. Amacı, gerçek mutluluğu ve iyi yaşam sürmeyi destekleyerek sağlığı da desteklemektir. Hem popüler yazarlar hem de araştırmacılar için, pozitif psikolojiye giriş kapsamında, güçlü yanlar ve değerler listelendirilmeye ve sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Bu çaba hayata geçirilmiş olmakla birlikte, halen görüş ayrılıkları mevcuttur. Aşağıda en güncel liste yer almaktadır:

  • Bilgelik ve bilgi- yaratıcılık, merak, açık fikirli olmak, öğrenme sevgisi, bakış açısı.
  • Cesaret- yüreklilik, sebat, dürüstlük, dirilik.
  • İnsanlık- sevgi, nezaket, sosyal zeka.
  • Adalet- vatandaşlık, adillik, liderlik.
  • Ilımlılık- bağışlayıcılık ve merhamet, edep ve tevazu, kendine hakim olmak.
  • Aşkınlık- güzellik ve mükemelliği takdir, kadir bilme, umut, mizah duygusu, ruhanilik.
Pozitif psikoloji ekonomistlerin, hatta teologların ve iş çevrelerinin de ilgisini çekmeye başlamıştır. Bir disiplin olarak giderek hız kazanmakta ve alanını tüm insan halleri içinde insanın bu en temel halini bilimsel olarak incelemeye dönüştürmektedir.

Kitap: Gerçekten Bilmeniz Gereken 50 Psikoloji Fikri
Yazar: Adrian Furnham

Sevgi ve ışıkla kalın..
Persephone

26 yorum:

  1. Çok güzele benziyor gerçekten.. Teşekkürler :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 50 adet psikoloji fikri var, güzel kitap. Bilgi içerikli... İnsan psikolojisine ilgi duyanlar keyifle okur... Sevgiler...

      Sil
  2. Önemli bir konu. Kendimizi daha iyi hissetmemiz için bu yönde kendimizi geliştirmeliyiz.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kesinlikle katılıyorum. Dışardan değil, içerden gelmeli iyilik motivasyonu:) Sevgiler...

      Sil
  3. İnsanı bilgilendiren, düşündüren, kendi kendine sorular sormaya yönelten güzel bir yazı.Mutlu olabilmek... Ne kadar göreceli bir kavram.
    Selam-sevgiler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkürler... kitabı henüz bitirmedim, bilgiler insan psikolojisi için faydalı bilgiler... sevgiler...

      Sil
  4. Mutlu kişiler gerçekten de diğer insanlara göre daha sağlıklı bir hayat sürerler.Çok güzel bir yazı.Teşekkürler :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ben teşekkür ederim, değerli yorumunuz için... Sevgiler...

      Sil
  5. Çok faydalı bilgiler Bahar'cığım, kalemine sağlık. Evde ve işten memnunluk evet bu çok önemli, kendinle barışık olmak ve son maddede yazanlar. Hepsi birleşmeli sanırım:) paranın mutluluğa hiçbir katkısı yok ama tabii demişsin zaten aşırı yoksulluk da maalesef mutsuzluğu getiriyor. Allah kimseyi açlıkla terbiye etmesin:( çayım, ekmeğim, peynir zeytinim olsun, faturalarımı ödeyebileyim yeterli:)

    Sevgiler:)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İnsanlarda genelde yanlış algılar var; çok param olursa mutlu olurum, çok başarılı olursam mutlu olurum. Bunlar maalesef şartlı mutluluklar ve kalıcı değil geçici. Allah kimseyi yoksul bırakmasın, çok zor şartlarda yaşayan insanlar var... Ben her zaman şükür diyorum. Sevgiler...

      Sil
  6. Daha çok mutlu olmaya çalışmalıyız o halde, efendim :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Daha çok mutluluğun ne olduğunu anlamaya çalışmalıyız. Sevgiler...

      Sil
    2. Haklısınız, efendim :)

      Sil
  7. kuzum seni bir mime davet ettim :) <3

    YanıtlaSil
  8. Çok güzel bir yazı. Bir dönem bilişsel terapiye dair kitaplar okuyordum ve gerçekten tırt kişisel gelişim kitaplarından çok daha iyi olduğunu, çok daha faydalı bir bakış açısı kattığını anladım. Adrian Furnham çok iyi örnek. o kitabı almalıyım ^.^

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İnsanın kendini tanıması ve farkındalığını artması adına gerçekten faydalı kitaplar... Sevgiler...

      Sil
  9. Mutlu olmak hala üzerinde tam görüş birliğine varılamayan tartışmalı bir konu. En azından bu yazıda mutluluğun parayla çok ilişkili olmadığına katılıyorum. Uzun ve faydalı bir icerikti.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Gerçekten tartışmalı bir konu... çünkü; insanlara sürekli olan bir mutluluk empoze ediliyor, ne yazık ki bu mümkün değil... mutluluğun ne olduğu ile ilgili farkındalığımızın artması gerekiyor. Mutluluğun para ya da başarı ile ilgili olmadığı bir çok bilimsel çalışmada yer alıyor... sevgiler...

      Sil
  10. Öyleyse tropikal iklimlerde yaşayan Latinler daha mutlu bu dünya'da, peh! Biz yanlış coğrafya da doğmuşuz :) Yazı çok güzel olmuş, teşekkürler.
    Böylesine güzel blogu görüp, izlememek olmaz, merhabalar efenim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkürler🙏🏻 Hoşgeldiniz... Hemen takibe alıyorum sizi... sevgiler...

      Sil
  11. önemli yazı bir deeee akışa göre yaşamak bence de mutluluk tanımı yaa ingilizcesi go with the flow :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Zaten hep demiyorlar mı an'da yaşa... Keşke akışta her daim kalabilsek... sevgiler...

      Sil
  12. Allah eksik etmesin mutluluğumuzu. Her daim mutlu olmak dileği ile. :)

    YanıtlaSil