29 Kasım 2016 Salı

Sarılmanın Gücü




Günlük yaşamımızda zamanın içinde akıp gidiyoruz. Sıradan eylemler olarak gördüğümüz şeylerin hayatımızdaki öneminin farkında değiliz. Sarılmak, dokunmak insanlar için çok da üzerine düşünelecek bir konuymuş gibi gözükmüyor.
Temple Grandin, iki yaşında iken otistik teşhisi konmuş özel bir kadın ve otizm hakkında birinci ağızdan bir çok bilgiye onun sayesinde sahip olduk. Grandin'in annesi onunla çok ilgileniyor ve özel eğitimler aldırıyor, dört yaşına geldiğinde konuşma becerisini elde ediyor. Ortaokul ve liseden sonra veterinerlik yüksek lisansını alıyor. Gerçekten özel bir kadın kendisi. Otistik birinin dokunmak, sarılmak gibi duygusal ve duyusal eylemlere tepkileri çok farklı, hoşlandıkları bir durum değil. Grandin annesinin dahi dokunmasından ve sarılmasından ciddi rahatsızlık duyuyor. Temple Grandin'den öğrendiğimize göre; dokunmanın ve sarılmanın boşluğunu farklı şekillerde dolduruyorlar. Mesela kendi etraflarında dönerek. Temple Grandin ise çok farklı bir yöntem geliştiriyor; sarılma makinesi icat ediyor. Her sarılma veya sakinleşme ihtiyacında bu makinenin içine giriyor. Peki neden dokunmaya ve sarılmaya ihtiyaç duyarız?  Nedeninden çok sarılmanın insan üzerindeki etkileri çok daha önemli gözüküyor.

Temple Grandin hakkında detaylı bilgi için fotoğrafa tıklayınız.

Sarılmak oksitosin salgılatır.
Oksitosin sizi iyi hissettiren ve diğerleriyle bağlar kurmanızı sağlayan bir hormondur. Ne kadar sık sarılırsanız o kadar iyi hissedecek ve daha çok bağlanacaksınız.

Sarılmak bağışıklık sisteminizi harekete geçirir.
Sarıldığınızda salgılanan bu oksitosin hormonu aynı zamanda enfeksiyonlarla savaşma konusunda da oldukça başarılıdır.

Sarılmak acıyı azaltır.
Tıpkı bağışıklık sisteminizi aktifleştirmesi gibi oksitosin sizin acı seviyenizi de düşürecektir. Düşünün, boynunuz ağrıdığında yaptığınız ilk hareket nedir? Onu elinizle sarmak ve ovmaktır. Basit dokunuşlar bile oksitosin salgılayarak sizi iyi hissettirirken bir de sarılmanın neler yapabileceğini düşünün.

Sarılmak daha derin ilişkiler kurmanıza yardımcı olur.
İlişkilerde iletişim önemli olsa bile birçok insan dokunmanın ne kadar etkili ve anlamlı olabileceğini unutuyor. Sevdiğiniz birine vereceğiniz desteği sarılmak veya sırtını sıvazlamak gibi fiziksel yollarla ifade ederseniz, aranızdaki bağ güçlenecektir.

Sarılmak annelere iyi gelir.
Sarılma sonucu salgılanan oksitosin hormonu, kadınlar doğum yaptıktan sonra veya çocuk emzirirken de salgılanır. Bu hormonla kadınlar daha rahatlamış hissederler ve çocuklarıyla daha güçlü bağlar kurabilirler.

Sarılmak stresi ve kaygıyı azaltır.
Gün içinde sarılarak sıkıntılarınızdan kurtulabilirsiniz. Çünkü oksitosin kişide olumlu düşünmeyi uyandırır ve böylelikle gündelik sorunlarınızın üstesinden daha rahat gelirsiniz.

Sarılmak kalp hastalıklarına yakalanma riskinizi düşürür.
Sizi daha az stresli, daha az kaygılı ve daha mutlu yapan oksitosin kalp hastalıklarına yakalanma riskinizi de düşürür.

Sarılmak, üzerine hiç düşünmediğimiz, kafa yormadığımız bir eylemdir. İnsanların üzerindeki etkisi ise oldukça önemli... O zaman ne duruyorsunuz? Haydi sarılın en yakınınızdaki sevdiklerinize....


SEVGİ ve IŞIK'la kalın...

Persephone

oksitosinle igili diğer yazım için: http://bahartanricasi.blogspot.com.tr/2014/06/sevgi-hormonu.html

Kaynak: http://www.lifehack.org/articles/lifestyle/10-surprising-benefits-cuddling-that-make-you-want-cuddle-someone-now.html
Kaynak: http://www.psikologankara.net/sarilmanin-7-muhtesem-etkisi.html

25 Kasım 2016 Cuma

Pozitif Psikoloji


İnsanlara mutlu olmayı öğretebilir misiniz? Para mutluluk getirir mi? Neden kimileri diğerlerine göre daima mutlu görünür? İnsanlık haline ilişkin bu yaygın sorunlar, yakın geçmişe kadar psikologlar tarafından göz ardı edilmiştir.

Pozitif psikoloji bireylerde ve gruplarda olumlu duygulara, erdemli davranışlara ve optimum performansa neden olan elementleri ve süreçleri araştırır. Esasen az sayıda "kendilik psikoluğu" sağlıkla, uyumla ve doruk performansla daima igilenmiş olsa da, mutluluk üzerine çalışma yapmak önemsiz, hatta abes bulunmuştur. Bu muhtemelen hâlâ geçerli bir görüştür: Her 100 ciddi psikoloji kitabı ve makalesinden 99'u depresyonla ilgiliyken yalnızca biri mutluluğu konu alır. Öte yandan, mutluluğun mutsuzluğun karşıtı olmadığını da 50 yıldır biliyoruz. Hatta bunlar neredeyse birbirleriyle ilişkisiz kavramlardır. 
Mutluluk psikoloisi üzerine ilk kitaplar 1980'lerde görülmeye başlandı. Ardından bu konuda uzman birkaç akademik dergi ortaya çıktı. Pozitif psikoloji hareketinin adamakıllı bir burs desteğiyle canlanması içinse, yeni milenyumu beklemek gerekti. Bundan sonra pozitif psikoloji bir çok ünlü psikoloğun araştırma odağını oluşturdu; bugünse, mutluluk üzerine çalışmalardan daha geniş bir alanı kaplamaktadır.

Temel konular Mutluluk psikoloji filozoflar, teologlar ve siyasetçilerin yıllardır peşinden koştuğu bazı temel soruları yanıtlamaya çalışır. İlk soru dizisi mutluluğun tanımı ve ölçütleriyle ilgilidir; ikincisi neden bazı grupların böylesine mutlu ya da mutsuz olduğu; üçüncüsü ise, mutluluğu artırmak için kişinin ne yapması (ya da yapmaması) gerektiğidir.
Bilim tanımlarla başlar. O halde, mutluluk nedir? Kimi zaman iyi olmakla, halinden memnun olmakla, huzur ve tatmin duygusuyla tanımlanır ya da yaşamdan memnun olmakla ya da bir o kadar psikolojik sıkıntı bulunmamasıyla ilgili görülür. Haz, keyif ve neşe bağlamında da tanımlanmaya çalışılmıştır. Akış halinde olmak mutlu olmak demektir. 
Araştırmacılar tarafından kullanılan terim, genellikle "öznel iyilik hali"dir. Bireylerin kendi yaşamları  ve genel tatminleri hakkında nasıl genel ve kişisel bir değerlendirme yaptıklarını ifade eder. Yani, kendi iyilik halini değerlendiren bireyin kendidir; ne koçları, danışmanları ya da günah çıkarttığı papazlar, ne de öğretmenleri, terapistleri ve kuramcılarıdır.
Bu kişisel değerlendirmeler iki alana ayrılabilir: işte ve evde memnun olmak; kendinden ve başkalarından memnun olmak. Kişi bu alanlardan birinde daha memnun, diğerinde daha memnuniyetsiz hissedebilir; ancak yine de bunlar birbirlerine sıkı sıkıya bağlılık gösterme eğilimindedir. Şansın iyi gitmesi ya da çok ciddi bir kaza geçirmek gibi özel durumlara göre dalgalanmalar olabilir ve olur da zaten; ancak görece kısa bir süre sonra, kişinin karakteristik düzeyine geri döner.

Mutluluğu ölçmek Çoğu mutluluk ölçümü standardize anketler ya da görüşme listeleriyle yapılır. Bilgilendirilmiş gözlemciler, yani kişiyi iyi tanıyan ve sürekli gören kişiler tarafından da yapılabilir. Bir de, kişilerin kendilerini bir gün, hafta ya da ay içinde kaç kez ne kadar mutlu hissettiklerini bildirdiği ve bu derecelendirmelerin toplanıp değerlendirildiği deneyim örneklemi yöntemi vardır. Bir başka ölçümde de, kişinin belleğine bavurulup, geçmiş hakkında kendini ağırlıklı olarak mutlu mu yoksa mutsuz mu hissttiğine bakılır. Sonuncu olarak, beynin tarhanasından tükürükte kortzol düzeylerine kadar her şeyi inceleyen ve henüz oturmamış ama gelişmekte olan fiziksel ölçümler vardır. Mutluluğu güvenilir ve geçerli olacak şekilde ölçmek çok da zor değildir.

Mutluluk bir işe yarar mı? Elbette! Araştırma kanıtlarına göre, bağışıklık sistemleri de güçlü olduğundan, mutlu kişiler mutsuzlardan daha sağlıklı ve daha uzun bir hayat sürerler. İşlerinde daha başarılı olma ve daha iyi sosyal ilişki kurma eğilimi gösterirler. Diğerlerinden daha çekicidirler. Mutsuz kişilere göre kendileriyle daha barışıktırlar ve her türden aksilikle daha iyi baş ediyor görünmektedirler. Mutlu kişiler daha yerinde kararlar verir ve daha yaratıcı olma eğilimi taşırlar. Mutsuz kişilerse, tehlike ya da başarısızlık işaretlerine karşı tetikte bekleyerek zamanlarını ve enerjilerini boşa harcıyor görünürler. Bu da onları tüketir.
Kendini iyi hissetme halinin kalıtsal olduğuna dair kanıtlar vardır. İkiz çalışmalarında, kişilerin depresyona eğilim ve yatkınlıkta olduğu gibi, mutluluğa eğilim ve yatkınlığı da kalıtsal olarak devraldıkları gösterilmiştir. Ancak, özellikle yaşamın ilk dönemlerindeki aile ve ev ortamı gibi çevre etmenlerinin de mutlaka rolü vardır. Ayrıca, insanların, kendilerini aşırı mutlu ya da mutsuz edecek olaylar yaşasalar da, hızla başladıkları noktaya dönme eğiliminde olduğunu bilmekteyiz.
Bazı toplumların ve bireylerin, tek kelimeyle diğerlerinden daha mutlu olduğuna dair kanıtlar da vardır. Örneğin, Latin halkları Pasifik Kıyıları halkından daha mutlu görünmektedir. Topyekûn ulusal mutluluk iki şeyle ilgili görünmektedir: insanların içinde yaşadıkları toplumun refah, denge ve demokratik niteliği; olumlu duyguları yaşayıp olumsuzlardan kaçınma arzusunu yöneten toplumsal norm ve gelenekler. Kanıtlara göre, şiddetli yoksulluk insanları kesinkes mutsuz kılarken , büyük bir zenginlik insanın kendini iyi hissetmesinde pek az katkıda bulunur. Çalışmalar, kişilerin maddecileştikçe daha mutsuz olduklarını da göstermiştir. En mutlu kişilerin tümü de iyi dostlara sahip görünmektedir.

Mutlu olmayı öğrenmek İnsanların daha mutlu olmak için yapabilecekleri basit birçok şey vardır. İlki, başarıyı mutlulukla karıştırmamaktır. İkincisi, kendi hayatının ve programının kontrolünü ele almaktır. Mutlu davranışlar sergilemeniz, başkalarının da size farklı yaklaşmasını sağlar ve kendinizi gerçekten de mutlu hissedersiniz. Yetenek ve tutkuları geliştirecek işler ve boş zaman etkinlikleri yaratmak çok da yararlı olur. Düzenli egzersiz yapmak, düzenli uyumak ve sağlıklı yemek insana kendini iyi hissettirir. İlişkilere zaman ayırmak ve özen göstermek mutluluk açısından önemlidir. Başkalarını onaylamak, yardım etmek ve yaşadığına şükretmek de, en iyi ifadeyle inanç sahibi olmak şeklinde tanımlanabilecek bir amacı ve umudu olmak kadar mutluluğu artıracaktır.
Pozitif psikoloji, odak noktasını, kişisel zayıflıkları araştırıp onları düzeltmek ya da değiştirmekten, güçlü yanların ve meziyetlerin incelenmesine kaydırmaktadır. Amacı, gerçek mutluluğu ve iyi yaşam sürmeyi destekleyerek sağlığı da desteklemektir. Hem popüler yazarlar hem de araştırmacılar için, pozitif psikolojiye giriş kapsamında, güçlü yanlar ve değerler listelendirilmeye ve sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Bu çaba hayata geçirilmiş olmakla birlikte, halen görüş ayrılıkları mevcuttur. Aşağıda en güncel liste yer almaktadır:

  • Bilgelik ve bilgi- yaratıcılık, merak, açık fikirli olmak, öğrenme sevgisi, bakış açısı.
  • Cesaret- yüreklilik, sebat, dürüstlük, dirilik.
  • İnsanlık- sevgi, nezaket, sosyal zeka.
  • Adalet- vatandaşlık, adillik, liderlik.
  • Ilımlılık- bağışlayıcılık ve merhamet, edep ve tevazu, kendine hakim olmak.
  • Aşkınlık- güzellik ve mükemelliği takdir, kadir bilme, umut, mizah duygusu, ruhanilik.
Pozitif psikoloji ekonomistlerin, hatta teologların ve iş çevrelerinin de ilgisini çekmeye başlamıştır. Bir disiplin olarak giderek hız kazanmakta ve alanını tüm insan halleri içinde insanın bu en temel halini bilimsel olarak incelemeye dönüştürmektedir.

Kitap: Gerçekten Bilmeniz Gereken 50 Psikoloji Fikri
Yazar: Adrian Furnham

Sevgi ve ışıkla kalın..
Persephone

23 Kasım 2016 Çarşamba

Sarı Sonbahar

Keyifle takip ettiğim sevgili Handan, blogunda ara sıra bize fotoğraflardan şarkı falı tutturuyor. Bazen günü keyifle karşılıyorum bazen de günü keyifle batırıyorum sayesinde. Sonbaharı uğurlamaya hazırlandığımız şu günlerde, kendi objektifimden, çektiğim fotoğraflar eşliğinde sizi de şarkılardan fal tutmaya davet ediyorum. Bu şarkıların da bir özelliği olsun istedim, dinleyeceğiniz her şarkıyı sevdiğim, yolların bir şekilde bizleri birleştirdiği, birbirimizin hayatlarına dokunduğumuz, arkadaşlarım seslendiyor. Umarım seversiniz. Beğendiğiniz fotoğrafa tıklayınız, bakalım şarkı falından size ne çıktı... Keyifli dinlemeler.... 















SEVGİ ve IŞIK'la kalın...
Persephone

22 Kasım 2016 Salı

Bir Kadın, Üç Adam

Hiç şiir yazmadan, şiir dünyasına damgasını vurur mu insan?
İkinci Yeni Şiir Akımı dendiğinde, öykücü olmasına karşın adı anılmadan geçilmeyecek isimlerdendir Tomris Uyar.  Üç büyük şairin kalbini çalmış, şahsına yazılan şiirlerle İkinci Yeni Şiir Akımı'nın en çok konuşulan isimlerinden olmuştur.
Gazeteci - Şair Ülkü Tamer'le evliyken, Cemal Süreya'ya aşık olmuş, ikiside eşlerinden ayrılarak üç yılı birbirlerine adamışlardır. Cemal Süreya'nın Tomris'e aşkını onun dizelerinden okuyalım:

Ayışığında oturduk
Bileğinden öptüm seni
Sonra ayakta öptüm
Dudağından öptüm seni
Kapı aralığında öptüm
Soluğundan öptüm seni
Bahçede çocuklar vardı
Çocuğundan öptüm seni
Evime götürdüm yatağımda
Kasığından öptüm seni
Başka evlerde karşılaştık
İliğinden öptüm seni
En sonunda caddelere çıkardım
Kaynağından öptüm seni

Cemal Süreya'dan ayrılmak üzereyken, hayatının aşkı, çocuklarının babası Turgut Uyar da eşinden
ayrılmıştır. Turgut Uyar çocuklarıyla İstanbul'a gelir ve daha önceden tanışıklığı olan Tomris Uyar'la yakınlaşması başlar.  Turgut Uyar sıkıntılı bir dönemden geçtiği yıllar boyunca şiir yazmaz ve Tomris Uyar'la tanışması Turgut Uyar'da yeniden şiir yazma isteğini uyandırmayı başarır. Bu yakınlaşma evlilikle sonlanır.
Turgut Uyar tüm yaşamı boyunca Tomris hanımı deli gibi kıskanmıştır, ona aşık olanlara bakılacak olursa, bu duygusunda pek de haksız sayılmaz. Tomris hanıma yazdığı en meşhur dizeler şöyledir:

Senin için alışılmış şeyler söyleyemem sana yaraşmaz
Kış gecesi amcamızdır bahar yakından kardeşimiz
Alır başımı Erzincan'a giderim seni düşünmek için
Dörtlükleri bozarım çünkü dağlar ne güne duruyor
Kıyılar ve eskimeyen her şey seni anlatmak için
Bir bozuk saattir yüreğim hep sende durur
Ne var ki ıslanır gider coşkunluğum durmadan
Durmadan
Dağ biraz daha benden deniz her zaman senden
Hiçbir dileğimiz yok şimdilik tarihten coğrafyadan
Kimselere benzemesin isterim seni övdüğüm
Seni övdüğüm zaman
Güzel bir çingene yalnız başına dolaşmalı kırlarda
Seni övdüğüm zaman

Edebiyat çevreleri tarafından Tomris Uyar'a olan hayranlığının iyi bilindiği diğer platonik aşık, büyük şair Edip Canesever'dir. Cansever, Tomris Uyar'ın her doğum gününde ona yeni bir şiir yayınlayarak seslenir. Şair ona "Bir adın vardı senin, Tomris Uyar'dı" diye seslenmişti, o meşhur "Yaş Değiştirme Törenine Yetişen Öyle Bir Şiir'de".

Ben seni uzun bir yolda yürürken görmedim ki hiç
Yağmurlar altında gördüm, kadeh tutarken gördüm de
Bir kıyıya bakarken, bakarken ki ağlayan yüzünle
Ve yarışırsa ancak Monet'in
Kadınlarına yaraşan giysilerinle
Gördüm de
Ben seni uzun bir yolda yürürken görmedim ki hiç.
Öyle kısaydı ki adımların, diyelim bir yaz tatilinde
Bir otel kapısının önünde, tahta bir köprünün üstünde
Bir demet çiçekle paslanmış bir kedi arasında
Öyle kısaydı ki adımların
Şöyle bir bardak yıkayışının vaktiyle
Ölçülür ve denk düşerdi ancak
Ben seni uzun bir yolda yürürken görmedim ki hiç.
Yok bir yanıtın ''nereye'' diyenlere
Bir buz titreşimi gibi sallantılı ve şaşkın
Ve çabuk bir merhaban vardır bir yerden gelenlere
O bir yerler ki, diyelim çok uzak olsun
Sen gelmiş gibisindir oralardan, otobüslerden
Yollardan, deniz üstlerinden topladığın gülüşlerle
Ben seni uzun bir yolda yürürken görmedim ki hiç.
Seni görünce dünyayı dolaşıyor insan sanki
Hani Etiler'den Hisar'a insek bile
Bir küçük yaşındasın, boyanmış taranmışsın
Çok yaşında her zamanki çocuksun gene
Ben seni uzun bir yolda yürürken görmedim ki hiç.
Mart ayında patlıcan, ağustosta karnıbahar
Mutfağın mutfak olalı böyle
Bir adın vardı senin, Tomris Uyar'dı
Adını yenile bu yıl, ama bak Tomris Uyar olsun gene
Ben bu kış öyle üşüdüm ki sorma
Oysa güneş pek batmadı senin evinde
Söyle
Ben seni uzun bir yolda yürürken gördüm müydü hiç.
 
Bir dönemin, bir akımın gözdesi olmuş bir kadın Tomris Uyar...
Kendisine hiç şiir yazılmamış biri olarak ben, kendisini yakından tanımış olmayı isterdim doğrusu. Usta şairlere ilham kaynağı olmuş, bize de bu güzel şiirlerin ulaşmasını sağlamış olan Tomris Uyar'a sonsuz teşekkürler... Kendi cennetlerinde huzur içinde uyusunlar....





SEVGİ ve IŞIK'la kalın...
Persephone      


15 Kasım 2016 Salı

Özlüyorum

Boğazım düğüm düğüm, dolunay mı ki sebebi? Zor geçen günler, geçmişin gölgesinde. Garipsenmiş duygular gece karanlığı. Aydınlatır mı dolunay, yeter mi ışığının gücü? Söylenmesi gerekenlere susulmuş, söylenmemesi gerekenlere konuşulmuş. Bir tuhaf şey doğrusu. Ard arda gelen yalnızlıklar, sarılmanın, kucaklamanın sıcağında. Henüz dumanı tütüyor üstünde. Fırından taze çıkmış ekmek kokusu kıvamında. Kalabalıklar içinde bir garip yalnızlık duygusu. Ruhum sıcak, kaynayan su, bedenim buzdağı.
Bu ne tezat böyle. Herkes gülüşüp oynaşıyor, ben ruhumu teslim ediyorum hüzne... Babam daha sık düşer oldu aklıma. Gözpınarlarım hazırda, akmak için hatıraları canlandırıyor arka planda. Halen babamın fotoğraflarına bakmakta zorlanıyorum. Buna rağmen görüntüsü çok net. Bu nasıl olur, o kadar canlı ki. Dokunmak, sarılmak istiyorum. O kadar canlı. Özlüyorum, bugünlerde daha çok özlüyorum. Özlem içimde alev topu gibi büyüyor büyüyor daha da büyüyor. Gidene yok çare. Kal desem kalırmıydın benle. Savruluyor anılarım sonbaharın rüzgarında, sararmış yapraklar gibi fotoğraf kareleri dört yanımda. Bakıyorum öylece, her şey ağır çekimde. Sonra donuyor anlar zaman diliminde. Güzel bir an, mutlu bir karede kitleniyor gözlerim. Amasra'da, deniz arkada, gün batıyor, anneanne, dede ve torun. Babamın gözleri parlıyor, yanında bir tanecik torunu, kıymetlisi. Öylece donmuş karede, anda kalmış her şey. Gözlerimi kapatıyorum, o an'a gidiyorum. Anılar, kayıp şehir.
Yokluğunla üstümü örttüm, şiire, kitaba boğdum kendimi babam...

SEVGİ ve IŞIK'la kalın...
Persephone

Gecenin Uzun Söylevi

I.
Coşkularımız yetim kaldı. Yoksul kağıtlarımızı onarmıyor artık şiirlerimiz. Şiirlerimizin kireci vuruyor yüzümüzdeki duvara. (Eksik fakat aydınlık anlatımları her çeşit mutsuzluğun...) Ve ellerimizi koğuşturuyoruz durmadan. Sabıkalı şiirlerimizden artan ve kendimizce yorumladığımız ellerimizi. Durmadan kendimize tırmanıyoruz uzun soluklarla. Ayaklarımız çiğnenmiş leylaklardan devşirilmiş; leylak yorgunu sarp yollar inmekte denizin sabıkalı sevdalarına.
(Korsan yorgunu denizin; gökyüzüne rengi yitik şafakların yamadığı...)

II.
Gece. Zaman ihtilali. Kurşun geçirmez yüreklerimiz. Yani uzatmalı yasakların konakladığı o mağrur suskunluk. Kuşatmalardan artakalmış yaralı insanliğina kefil yürek. Şimdi gecenin uzun söylevinde yaşanan dilsiz şiirlerin yitik kafiyelerine ayak uydurmaya çalışıyor. Yetim kalmış çarpıntılarına; yaralarını sararak. Geveze dilsizliğin ikilemini yaşayan kafiyelerin küçük, ürkek adımlarına. Sessizliklerinde dingin bir barışıklığın büyüsü. Hangi büyülerle onarmaktayız kendimizi, bir parça daha yaşamak için.
(Kıyılarımızda suskunluk. –Ellerimizin bizle birleştiği yerde- Biz lisanı bilinmeyen rehin bırakılmış bir coğrafya atlası.) Oysa deniz biziz. Kıyı biz. Sevişmek, bir gençlik karantinası.
Ve uzun kalemlerin gölgeleri dolaşıyor yaralı duyarlıklarımızın üzerinde.

Biz gündüz sürgünleri!
Yazmakla tamamladık mı kendimizi?
Yazmakla tanımladık mı?
Kalemlerimizin uçları yine de nar çiçeği.

III.
Eski harfler kilitlemiş babamın tarihini cep yazmalarında. Ağır bir gözlük kalmış tahta mağaralarında deri çekmecelerin (ve uzun senelerin) . Beni o tanımlayabilirdi ancak. İnce siyah çizgili, o acı yeşil, kırık dolmakaleminin kuruyan kanıyla. (O hiç unutamadığım dolmakaleminin. Ve herkesin hırsızı şiirlerinin...) Beni o tanımlayabilirdi ancak. Ben beş yaşındayken öldürdüğüm babam. Şimdi yırtık fotoğraflarını arka cebimde gezdirdiğim sünnetçi babam.

IV.
Acımlayabilirim biraz daha. Dilerseniz biraz daha ışıklandırabilirim nesnel gerçekliğimi; (sizler için) . Bana kendimi anlatmamış beni size anlatabilirim. Şiirlerimle sizden kaçırdıklarımı (gecelerimi) yakınlaştırabilirim karanlığımla.
Gece. zaman ihtilali. Bu kültür birikimi hangi umarsız unutkanlığımızın hüviyetidir? Açıklar mısınız?

V.
Siz ve biz (birbirimizi görmeden, belki görmek bile istemeden) bin yıl daha gezinelim aynalı karanlığımızda. Yeraltı duyarlıklarımızdan biçtiğimiz civan giysilerimizin görece özerkliğini sınayalım. Gecenin eklemediği isyanlarımız ve şiirlerimizle; belin ve kanın eklemediği ideoloji çarşaflarında. Yani her sevişmenin son ihtilal provasında.
Ve bin yıl daha kilitleyelim gizlerimizi çarşılı ilişkilerimizle. Çarşılı ilişkilerimizin müfredata uygun diliyle.
Belki sonra, ondan sonra, her şey açık, apaçık yazılabilir, herkes için.
(Bir duyarlık ihtilalinde kendimizi talan edip, sevdiğimiz zaman...)

VI.
Kan. İrmak tanrısının suçu kan.
Kimsenin birbirini tanımaması, anlamaması bundan.

VII.
Şimdi gecenin uzun söylevinden, insan olmaktan, toplumsal bir insan olmaktan, onanmaktan ve redd-i ilhaktan toplayabildiklerimiz bunlar. Kendimiz.
Sunaklarımıza acılarımızı koyuyoruz.
Bunlar hiçbir hapishanede yazılmamış hapishane defterleridir Efendim. Lütfen kabul buyrunuz.

MURATHAN MUNGAN

SEVGİ ve IŞIK'la kalın...
Persephone

9 Kasım 2016 Çarşamba

Freud’un Yeğeni Bernays ve Reklamcılık: Güvensizlik Duygumuz Nasıl Alınıp Satılır?

1920’lerde kadınlar sigara içmezdi. Ya da içerlerdi ama bu yüzden sertçe yargılanırlardı. Bu bir tabuydu. İnsanlar, okuldan mezun olmak ya da Meclis’e seçilmek gibi, kadınların sigara içme işini de erkeklere bırakmaları gerektiğine inanıyorlardı.
Bu durum, tütün endüstrisi için bir problemdi. Nüfusun %50’sinin, sigara içmemesinin nedeni sigaralarının demode olması ve kaba görünmesinden başka bir şey değildi. Amerikan Tütün Şirketi’nin başkanı George Washington Hill’in o zamanlarda dediği gibi “Bu ön bahçemizde bir altın madeni” idi ve durum böyle devam edemezdi. Sektör birçok kez sigarayı kadınlar için pazara sokmaya çalıştı ama hiçbir yöntem işe yaramış gözükmüyordu. Kökleşmiş kültürel önyargı çok derindi ve buna engel oluyordu.
Çok geçmeden, 1928’de Amerikan Tütün Şirketi, çılgın fikirleri ve daha çılgın pazarlama kampanyaları olan, genç ve becerikli pazarlamacı Edward Bernays’i işe aldı.
Bernays’in pazarlama taktikleri o günlerde sektördeki hiç kimsenin taktiklerine benzemiyordu. Yirminci yüzyılın başlarında, pazarlama, basitçe ürünün elle tutulur, gerçek faydalarının en sade haliyle, kısa ve öz anlatımı olarak görülüyordu. O dönemde insanların niteliklere ve bilgilendirmeye göre satın aldığına inanılıyordu. Birisi peynir almak istiyorsa, ona peynirin diğerlerinden üstün olduğunu gösteren niteliklerini anlatmanız gerekiyordu (“En taze Fransız keçi sütünden, 12 gün mayalanmış, buzdolabında taşınmıştır!”). İnsanlar, rasyonel satın alma kararları veren rasyonel aktörler olarak görülmüşlerdir. 
Ama Bernays biraz daha sıra dışıydı. O, insanların çoğu zaman rasyonel kararlar almadıklarına inanıyordu. Hatta, insanların temelde oldukça irrasyonel olduklarını ve bu yüzden onları duygusal ve bilinçdışı seviyede etkilemek zorunda olduklarına inanıyordu.
Tütün sektörü, özel olarak kadınları sigara satın almaya ve içmeye ikna etme konusuna odaklanmışken; Bernays bunu duygusal ve kültürel bir mesele olarak görüyordu. Bernays kadınların sigara içmesini istiyorsa, öncelikle sigara içmenin kültürel algılanışını yeniden şekillendirerek, kadınlar için sigara içmeyi duygusal olarak pozitif bir deneyim haline dönüştürmek zorundaydı.
Bunun için, Bernays bir grup kadını New Yok’taki paskalya bayramı gösterisine katılması için kiraladı. Bugün, kanepede televizyonun karşısında homurdanarak uyuklamak gibi sıradan şeyler yaptığınız büyük tatil günlerinden biridir. Fakat o gün yapılan gösteriler, Amerikan futbol şampiyonasının final müsabakası gibi büyük bir olaydı.
Bernays’ın planladığı şuydu: Uygun bir anda, her şey duracak ve gösterideki kadınların hepsi aynı anda sigaralarını yakacaktı. Sonra, Bernays’in kiraladığı fotoğrafçılar bu göz alıcı ânı fotoğrafladı ve bu fotoğraflar büyük ulusal gazetelere gönderildi. Bunun üstüne Bernays muhabirlere bu kadınların yalnızca sigaralarını değil, onların kendi bağımsızlıklarını ortaya koyma kapasitelerini ve kadınlığın kendilerine ait olduğunu gösteren “özgürlük meşaleleri”ni yaktıklarını söyledi.
Tabi ki bunların hepsi sahteydi. Ama Bernays bunu siyasal bir protesto olarak düzenledi, çünkü ülke genelinde kadınların sahiplenici duygularını harekete geçireceğini biliyordu. Feministler kadınlara oy kullanma hakkını on yıl önce kazandırmışlardı. Kadınlar artık ev dışında çalışıyordu ve ülke ekonomisiyle daha fazla bütünleşmiştiler. Yarışan kıyafetleri ve kısa saçlarıyla kendilerini var ediyorlardı. Bu dönemin kadınları aynı zamanda kendilerini erkeklerden bağımsız olarak gören ilk nesildi. Birçoğu bunu çok güçlü bir biçimde hissediyordu. Bernays, “sigara içmek=özgürlük” eşleştirmesi ile kadın özgürlük hareketine bir mesaj gönderdi, böylece tütün satışlarını iki katına çıkararak zengin bir adam oldu.
Ve işe yaradı. Kadınlar sigara içmeye başladı ve eşleri kadar onlar da akciğer kanserinin keyfini çıkarmaya başladılar.
Tüm bunlarla beraber, Bernays 1920’ler 30’lar ve 40’lar boyunca bu türden kültürel darbeler ortaya koymaya devam etti. O, pazarlama sektöründe tam anlamıyla bir devrim yarattı ve süreç içinde halkla ilişkiler alanını keşfetti. Kullandığınız ürün için ünlülere ödeme yapmak Bernays’in fikriydi. Sahte haber metinleri yaratmak aslında ürünlerin üstü kapalı reklamını yapmaktı ve bu da onun fikriydi. Müşterilerin biri için bile olsa kötü ün kazanmak uğruna dikkat çekmek amacıyla tartışmalı kamusal olaylar sahneye koymak da onun fikriydi. Bugün bizlerin karşılaştığı pazarlama ve tanıtımın neredeyse her biçimi Bernays ile başladı.
Fakat Bernays ile ilgili başka bir sürpriz daha var: O, Sigmund Freud’un yeğeni.
Ferud’un teorileri, birçok insanın karar alma süreçlerinde esasen bilinçsiz ve irrasyonel olduğunu ilk tartışan teorilerdir. Freud insanların güvensizlik duygusunun onları abartıya ve aşırı tepkiye götürdüğünü fark eden tek kişiydi. Aynı zamanda Freud, insanların, özellikle grup içinde, kolayca manipule edilebilen hayvanlar olduğunu anlayan tek kişiydi.
Bernays bu fikirleri ürünlerin satılması için uyguladı ve böylece zengin oldu.
Freud sayesinde, Bernays sektörde daha önce kimsenin anlamadığı bir şeyi anladı: Eğer insanların duygusal güvensizliklerinden faydalanabilirseniz -eğer onların en derin duygularına ve yetersizliklerine dokunabilirseniz- söylediğiniz her lanet şeyi satın alacaklardır.
Bu türden pazarlama, gelecekteki tüm reklamcıların kılavuzu haline geldi. Kamyonlar, erkekler için güç ve dayanıklılığın kanıtı olarak pazarlandı. Makyaj, kadınlar için aşık olunmanın ve daha fazla dikkat çekmenin yolu olarak pazarlandı. Bira, eğlenmenin ve partinin dikkat merkezi olmanın bir yolu olarak pazarlandı. Demek istediğim, Tanrım, hiçbir mantığı olmasa da, Burger Kingpiyasa hamburgerleri için, “Nasıl istersen öyle olsun”’u kullandı.
Sonuç olarak, bir kadın magazin dergisi, 150 sayfa boyunca, güzellikten para kazanan yüzde olarak nüfusun 0.01’i olan saçı boyanmış kadın resimleri sergileyerek, bu kadınlar dışındakilere güzellik ürünü satışını başka türlü nasıl yapabilirdi ki? Ya da bira reklamları gürültülü partilerle arkadaşlar, kızlar, memeler, spor arabalar, Vegas, arkadaşlar, daha fazla kız, daha fazla meme, daha fazla bira, kızlar, kızlar, kızlar, partiler, dans, arabalar, arkadaşlar, kızlar göstererek!- Budweiser İç…
Bunların hepsi bugün Pazarlama 101. Pazarlama okumaya ilk başladığımda, ilk işime başladığımda, bana insanların “ağrılı noktalarını” bulmamı ve sonra daha kötü hissetmelerini sağlamamı söylediler. Sonradan da benim ürünümün onlara daha iyi hissettireceğini söylememi istediler. Ben ilişki tavsiyesi satıyordum, benim durumuma göre fikir, insanlara, sonsuza kadar yalnız kalacaklarını, onları hiç kimsenin sevmeyeceğini ve bir şeyin yanlış olduğunu söylememdi.
Tabi ki öyle yapmadım, bu bana berbat hissettirirdi. Nedenini anlamam yıllarımı aldı.
Bugün kültürümüzde, pazarlama genel olarak bir mesajdır. Bilgimizin büyük çoğunluğu maruz kaldığımız pazarlama biçimlerinden kaynaklı. Pazarlama sürekli bize kendimizi kötü hissettirerek bir şeyler satın almamız için çabalıyorsa, bunun nedeni içinde var olduğumuz kültürün bize kendimizi kötü hissettirmek üzere düzenlenmiş olması ve bunu aşmak için bir yol aramamız.
Uzun yıllar boyunca gözlemlediğim bir şey var; bana, tavsiye ya da herhangi bir şey için mail atan binlerce insanın büyük çoğunluğu tanımlanabilir bir probleme sahip görünmüyordu. Tersine, kendileri için yarattıkları garip ve gerçekdışı ölçütlere sarılıyorlardı. Havuz partileri ve bikini giyen kadınlar beklentisi ile koleje giden bir çocuk gibi hayal kırıklığına uğruyor ve kendilerini sosyal olarak uyumsuz hissediyorlardı. Çünkü okula gitmek, derslere sıkı çalışmak, yeni arkadaşlar edinmek zorundaydılar ve sürekli kendilerine güvensizdiler çünkü asla eski benliklerini yaşayamayacaklar. İkinci deneyim oldukça normal, ama öyle ya da böyle her haft asonu kendilerini, hayvan barınağına gider gibi üniversiteye attılar.
Bu tür şeyler herkese oluyor. Kendimden biliyorum, benim de gençken romantizm ve ilişki algım rastgele bir Friends bölümü ile Hugh Grant filmi arasında bir şeydi. Söylemeye gerek yok, uzun yıllarımı tükenmiş hissederek ve bende doğuştan bir gariplik varmış diye düşünerek harcadım.
Bernays aslında tüm bunların farkındaydı. Fakat Bernays’in siyasi görüşleri bir tür zayıflatılmış faşizm gibiydi -zayıflıkların, güçlü medya ve propaganda yoluyla sömürülmesinin hem kaçınılmaz hem de insanların faydasına olduğuna inanıyordu. Buna “görünmez hükümet” adını vermişti ve genel olarak kitlelerin aptal olduğunu ve zeki insanların onları ikna etmeye hakkı olduğunu düşünüyordu.
Toplumumuz tarih içinde ilginç bir noktaya evrildi. Kapitalizm, teorik olarak, herkesin ihtiyaç ve taleplerini gidermek için mümkün olan en etkili yolla kaynakların paylaştırılması için çalışır.
Fakat belki de kapitalizm yalnızca toplumun fiziksel ihtiyaçlarını gidermede en etkili yoldu -yiyecek, giyecek, barınma gibi ihtiyaçları. Çünkü kapitalist sistem, ekonomi yoluyla insanların güvensizliklerini, kusurlarını ve zayıflıklarını besleyen; onların korkularını, yetersizliklerini ve başarısızlıklarını destekleyen bir hal aldı. Kâr odaklı yeni ve gerçek dışı ölçütler edinerek, karşılaştırma ve aşağılama kültürünü doğurdu. Çünkü kendini aşağıda hisseden insanlar en iyi müşterilerdi.
Sonuç olarak, insanlar bir problemi çözmek için bir şeyler satın almaları gerektiğine inandılar. Bu yüzden, daha fazla satış yapmak istiyorsanız, olmayan problemler varmış gibi insanları inandırmak zorundasınız.
Bu kapitalizme bir saldırı değil. Pazarlamaya saldırı da değil. Ortada “koyun”ları elde tutmak için düzenlenmiş büyük ve kapsayıcı bir komplo olduğunu düşünmüyorum. Bence sistem, medyayı yönlendirerek belirli teşvikler yaratıyor; bunun üstüne medya da devamlı olarak bir şeylere ulaşma çabasına dayanan, duyarsız ve yüzeysel bir kültürüşekillendiriyor.
Genel anlamıyla sistemimiz bunu başardı, devam da ediyor. Ben bunun, insan medeniyetini düzenlemek için “en az kötü” çözüm olduğunu düşünüyorum. Ölçüsüz kapitalizm, farkındalığı ve uyumu öğreten bir “kültürel yük” getiriyor. Genellikle bizim ekonomimizde pazarlama, güvensizliklerimizi iyileştirmemize yardımcı olmuyor, aksine daha fazla kâr yapmak için kasti olarak yetersizliklerimizi ve bağımlılıklarımızı tetikliyor.
Bazıları bunların devlet tarafından düzenlenip kontrol edilmesi gerektiğini savunuyor. Bu belki biraz yardımcı olabilir ama bana iyi ve uzun süreli bir çözümmüş gibi görünmüyor.
Tek gerçek uzun vadeli çözüm; insanların, kitle iletişim araçlarının zayıflıkları ve hassasiyetleri kışkırttığını anlama ve bunlar karşısında korkularıyla yüzleşerek bilinçli kararlar alma yönünde öz farkındalıklarını arttırmalarıdır.
Serbest piyasanın başarısı, bize seçme özgürlüğümüzü uygulama sorumluluğu vermesidir ve bu sorumluluk bizim farkında olduğumuzdan çok daha ağır.
Yazar: Mark Manson
Çevirmen: Asena Elif Akgül
Kaynak: MM.NET 

SEVGİ ve IŞIK'la kalın...
Persephone

8 Kasım 2016 Salı

Ağır Ölüm

Ağır ağır ölür alışkanlığının kölesi olanlar,
her gün aynı yoldan yürüyenler,
yürüyüş biçimini hiç değiştirmeyenler,
giysilerinin rengini değiştirmeyenler,
tanımadıklarıyla konuşmayanlar.
Ağır ağır ölür tutkudan ve duygulanımdan kaçanlar,
beyaz üzerinde siyahı tercih edenler,
gözleri ışıldatan ve esnemeyi gülümseyişe çeviren ve yanlışlıklarla duygulanımların karşısında onarılmış yüreği
küt küt attıran bir demet duygu yerine
“i” harflerinin üzerine nokta koymayı yeğleyenler.
Ağır ağır ölür işlerinde ve sevdalarında mutsuz olup da bu durumu tersine çevirmeyenler,
bir düşü gerçekleştirmek adına kesinlik yerine belirsizliğe kalkışmayanlar,
hayatlarında bir kez bile mantıklı bir öğüde aldırış etmeyenler.
Ağır ağır ölür yolculuğa çıkmayanlar,
okumayanlar, müzik dinlemeyenler,
gönlünde incelik barındırmayanlar.
Ağır ağır ölür özsaygılarını ağır ağır yok edenler,
kendilerine yardım edilmesine izin vermeyenler,
ne kadar şanssız oldukları ve sürekli yağan yağmur hakkında bütün hayatlarınca yakınanlar,
daha bir işe koyulmadan o işten el çekenler,
bilmedikleri şeyler hakkında soru sormayanlar,
bildikleri şeyler hakkındaki soruları yanıtlamayanlar.
Deneyelim ve kaçınalım küçük dozdaki ölümlerden,
anımsayalım her zaman: yaşıyor olmak yalnızca nefes alıp vermekten çok daha büyük bir çabayı gerektirir.
Yalnızca ateşli bir sabır ulaştırır bizi muhteşem bir mutluluğun kapısına.

Pablo Neruda

SEVGİ ve IŞIK'la kalın...
Persephone

2 Kasım 2016 Çarşamba

Bir Öylesin Bir Böyle

Şehir bir uyuyor, bir uyanıyor...
Aydınlık karanlığa gebe,
Karanlık aydınlığa.
Gün bir batıyor, bir doğuyor...
Çaresizlik çareye gebe,
Çare de çaresizliğe.
Işık doğudan yükseliyor,
Batıdan batıyor...
Umut umutsuzluğa gebe,
Umutsuzluk umuda.
Her ne yaşanıyorsa,
Biri bitiyor, biri başlıyor.
Bugün gülüyorsun,
Yarın ağlıyor.
Bugün yağmur yağıyor,
Yarın güneş açıyor.
Bir öylesin,
Bir böyle...
Sevda ayrılıklara gebe,
Ayrılıklar yeni bir sevdaya.
Kalbini beyaz taşlarla toprağa çiziyorsun...
Denizde dalgalar bir yüksekiyor,
Bir iniyor...
Taş sektiriyorsun...
Hayatta işte böyle...

SEVGİ ve IŞIK'la kalın...
Persephone